Fase 12-15 jaar - puberteit

Als ouder/verzorger kun je je kind op deze leeftijd:

• Helpen bij een positief zelfbeeld vormen;
• Verdere informatie geven de veranderingen in de puberteit;
• Antwoord geven op vragen, zelf vragen stellen en interesse blijven tonen;
• Kennis en vaardigheden geven om veilig online te zijn;
• Kennis en vaardigheden meegeven om gezonde relaties aan te gaan;
• Leren dat ze hun eigen wensen en grenzen mogen aangeven en deze van andere moeten respecteren;
• Op het hart blijven drukken dat ze altijd bij je terecht kunnen met vragen of problemen.

Lichamelijke ontwikkeling

De hormonen blijven in de puberteit voor een hoop veranderingen zorgen bij je kind. Zo worden ze ook vruchtbaar. Meiden krijgen hun eerste menstruatie, gemiddeld op een leeftijd van 13,5 jaar. Jongens hun eerste zaadlozing, gemiddeld op 14-jarige leeftijd. Omdat dit meestal ’s nachts gebeurt, wordt het ook wel ‘natte droom’ genoemd. Begin het gesprek hierover ruim voor deze tijd, zodat je kind zo voorbereid mogelijk is. Om te voorkomen dat er een taboe op komt, bespreek met je dochter wat er met jongens gebeurt en met je zoon wat er bij meiden gebeurt in deze fase.

Kinderen worden zich heel bewust van de mening van anderen en gaan zichzelf met anderen vergelijken. Daardoor kunnen ze ontevreden zijn over hun lichaam. Meiden willen meestal dunner zijn, jongens groter. Een negatief lichaamsbeeld op deze leeftijd is een belangrijke voorspeller van latere ontevredenheid over het lichaam en eetproblemen. In deze fase is het belangrijk om je kind te complimenteren en laten weten dat je hen mooi vindt. Ook is het belangrijk om het te hebben over de beelden die ze online zien en dat die niet altijd de werkelijkheid zijn. Dus niet hun lichaamsbeeld hoeven te bepalen.

Relationele ontwikkeling

Pubers zijn veel online. Via social media zoeken ze contact en soms flirten ze ook. Daarnaast zoeken ze informatie over seks óf het wordt met ze gedeeld. Zo krijgen veel jongeren, gevraagd of ongevraagd, seksuele beelden (bijvoorbeeld een dick pic) en porno op hun online te zien. Blijf hierover met hen in gesprek. Leg ze bijvoorbeeld uit dat wat ze online zien vaak niet is hoe seks in het echt gaat. Vertel ze ook over sexting (het aan elkaar sturen van sexy berichten, foto’s of video’s). Dit speelt een steeds grotere rol in de seksuele ontwikkeling van jongeren. Ga in op wat het is en ook op de regels die daarbij horen. Dat sexting oké is als beiden dit willen én het tussen hen blijft. Dat het niet oké is onder druk gezet te worden om blootfoto’s te sturen of zelf aan te dringen bij een ander. Blootfoto’s en -video’s mogen nóóit ongevraagd worden doorgestuurd naar anderen. Dat is kwetsend en bovendien strafbaar. Vertel je kind dat het nooit de schuld is van degene die hier slachtoffer van wordt. En dat je kind het altijd aan jou mag vertellen als het gebeurt, zodat jij kan helpen.

Seksuele oriëntatie

De meeste jongeren voelen zich aangetrokken tot iemand van het andere geslacht. Zij denken hier meestal niet zo bewust over na. Jongeren die zich aangetrokken voelen tot mensen van hun eigen geslacht, kunnen zich in deze fase ook bewust worden van deze gevoelens. Dat kan jongeren aan het denken zetten en onzeker maken.

2% van de jongens en 4% van de meiden in de bovenbouw zegt verliefd te kunnen worden op respectievelijk een jongen of een meisje. Van alle jongeren tussen de 12 en 25 jaar zegt 3% van de jongens en 2% van de meiden vooral of alleen op seksegenoten te vallen. 2% van de jongens en 4% van de meiden zegt op beiden verliefd te worden. De schatting is dat 5 tot 10% van de mensen lesbisch, homo of bi is.

Als ouder hoef je niet specifiek naar de seksuele oriëntatie van jouw kind te vragen. Wat je kunt blijven doen, is in je opvoeding verschillende relaties laten zien. Bijvoorbeeld vanuit mensen in je eigen omgeving of koppels die je ziet op tv. Zo leert jouw kind, ongeacht tot wie het zich wel of niet aangetrokken voelt, dat iedereen anders is en dat iedereen oké is. Ook kun je je kind meegeven dat je er onvoorwaardelijk voor jouw kind bent.

Seksueel gedrag

Bij veel jongeren gieren de hormonen door hun lichaam. Gevoelens van seksuele opwinding zijn op deze leeftijd dan ook normaal.

Veel jongeren starten in deze leeftijdsfase met masturbatie, oftewel zelfbevrediging.  Van de 12-13 jarigen heeft 13% weleens gemasturbeerd. Jongens masturberen gemiddeld genomen veel vaker dan meisjes (12-14 jaar 35% van de jongens en 6% van de meisjes). Door te masturberen ontdekken pubers hun lichaam en hun seksuele gevoelens, en leren ze wat ze wel of niet prettig vinden. Hoewel je dit als ouder misschien spannend vindt, helpt het jongeren om hun eigen lichaam te leren kennen en kunnen zij later ook beter bij anderen aangeven wat ze wel of niet prettig vinden. Op die manier draagt het bij aan hun weerbaarheid.

Sommigen (tong)zoenen voor het eerst op 12-13 jarige leeftijd heeft 11% van de kinderen weleens gezoend. Voor lhbti+ kinderen kan dit ontdekken lastiger zijn. Uit onderzoek blijkt dat zij vaak later beginnen met experimenteren, maar wanneer zij eenmaal starten zetten zij vaak snellere stappen.

Meer weten over deze ontwikkelingsfase?

Vraag de brochure aan door te klikken op onderstaande afbeelding: