Veelgestelde vragen

Veelgestelde vragen over seksuele en relationele ontwikkeling
Veelgestelde vragen over relationele en seksuele vorming op school
Veelgestelde vragen over de Week van de Lentekriebels

 Veelgestelde vragen over relationele en seksuele ontwikkeling

Hoe praat ik met mijn kind over relaties en seksualiteit?

Sommige ouders vinden het moeilijk om over seksualiteit te praten. Ze zijn bang om iets verkeerds te zeggen of vinden het ongemakkelijk. Onderzoek toont aan dat kinderen vaak al veel weten en dat ouders vaak te laat of te weinig informatie geven.  

Hier zijn enkele tips: 

• • Speel in op de vragen die je kind hierover heeft. Neem eens een kijkje bij de voorbeeldsituaties of veelgestelde vragen van ouders. 
  • Reageer op gedrag van je kind. Geef uitleg als je kind iets nieuws ontdekt. Bekijk de brochure ‘Relationele en seksuele ontwikkeling 0 – 18 jaar’.
  • Begin zelf eens een gesprek. Ter inspiratie vind je hier belangrijke thema’s.
  • Luister naar de podcast Eerste Hulp Bij Ouderongemak. 

Wordt mijn kind (eerder of meer) seksueel actief door erover te praten? 

Nee, kinderen worden niet eerder seksueel actief door erover te praten. Onderzoek toont zelfs aan dat jongeren die een goede voorlichting krijgen, vaker later beginnen met seks. Ze maken bewustere keuzes en gaan respectvoller met anderen om. Open praten over liefde, relaties en seksualiteit helpt kinderen om veilig en gezond op te groeien. Ook helpt het bij het beter voorkomen van soa’s en onbedoelde zwangerschappen. En het draagt bij aan een betere weerbaarheid tegen seksueel grensoverschrijdend gedrag. 

Wat doet het zien van blote en/of geseksualiseerde content in de media met kinderen? 

Veel kinderen zien, bedoeld of onbedoeld, online naaktbeelden of seksueel getinte beelden. Hier kunnen zij van schrikken en het kan vragen oproepen. Bereid je kind hierop voor en leer ze dat ze altijd bij jou terecht kunnen met vragen. Omdat daarnaast het zien van ‘perfecte’ lichamen je kind onzeker kan maken over het eigen lichaam, is het belangrijk om je kind te leren dat ieder lichaam anders, mooi en uniek is.  

Kan ik mijn kind te veel vertellen? 

Een kind onthoudt alleen de informatie die past bij de eigen ontwikkeling. De rest gaat het ene oor in en het andere oor uit. Je hoeft geen details te geven of meer te vertellen dan er gevraagd wordt. Je kunt je kind vragen of deze informatie voldoende was of dat het nog meer wil weten. Zo laat je zien dat het met vragen bij jou terecht kan.  

Is het verwarrend voor mijn kind om te leren over diversiteit? 

Het is niet zo dat leren over diversiteit kinderen in verwarring brengt over hun eigen identiteit. Je kunt niet homoseksueel of transgender worden door erover te praten. Maar door als ouder over diversiteit en verschillen tussen mensen te praten, leren kinderen dat iedereen erbij hoort. En dat draagt bij aan een veiliger en verdraagzamere samenleving. Niet alleen op het gebied van liefde, relaties en seksualiteit, maar ook op het gebied van huidskleur, afkomst en religie. Lees hier meer over diversiteit. 

Mijn kind heeft vragen over gender en/of seksuele oriëntatie. Waar kan ik op zoek naar meer informatie? 

Als je kind behoefte heeft om samen te komen met andere kinderen die ook hiermee bezig zijn, kun je bij de lokale afdeling van COC Nederland kijken of daar ‘Jong & Out’ bijeenkomsten georganiseerd worden. Daarnaast kun je met je kind de ‘Transgender, een toegankelijke gids’ bekijken.  

Hoe leer ik mijn kinderen veilig online te zijn en hoe houd ik daar toezicht op? 

Je kunt niet voorkomen dat je kind in aanraking komt met ongewenste beelden of content. Maar door je kind betrouwbare informatie te bieden en te leren hoe je kind veilig online kan zijn, kan het een positiever beeld van zichzelf krijgen, respectvoller omgaan met anderen en ook online de eigen grenzen beter aangeven.   

Dit doe je door:  

• • in gesprek te gaan over mediagebruik. Vraag zonder oordeel wat ze zien en meemaken
  • samen te oefenen met mediagebruik door bijvoorbeeld samen series te kijken of online games te spelen
  • afspraken te maken over wat je kind kan doen wanneer het ongewenste content tegenkomt of iets vervelends heeft meegemaakt 

Om online weerbaarder te zijn, moeten kinderen weten hoe internet en technologie werkt, wat online veiligheid is en hoe ze hun privacy kunnen beschermen. Het is belangrijk dat ze leren hoe ze online informatie kunnen beoordelen, valse berichten kunnen herkennen en leren wat betrouwbare bronnen zijn. Bekijk ook de brochure Online weerbaarheid. 

Mijn kind heeft een verstandelijke beperking waardoor de ontwikkeling anders verloopt. Hoe weet ik wat past bij de leeftijd? 

Ook kinderen met een (licht) verstandelijke beperking worden verliefd, hebben seksuele gevoelens en willen experimenteren met seks. Maar vanaf de puberteit verloopt de lichamelijke ontwikkeling vaak niet meer gelijk met de sociaal-emotionele ontwikkeling. 

Bekijk daarom de brochure Relationele en seksuele ontwikkeling van kinderen met een beperking (0-18 jaar). Op de website Steffie.nl is voor jongeren met een verstandelijke beperking allerlei informatie te vinden, waaronder over seksualiteit. 

Veelgestelde vragen over relationele en seksuele vorming op school

Wat is de taak van scholen bij relationele en seksuele vorming?

Scholen zijn verplicht om aandacht te besteden aan seksualiteit en seksuele diversiteit (zie rijksoverheid.nl). Ze mogen zelf kiezen hoe ze dit doen en welk lesmateriaal ze gebruiken. 

Welke lesmaterialen zijn er voor het basisonderwijs? 

Er zijn drie erkende lespakketten voor relationele en seksuele vorming die door het RIVM zijn goed gekeurd. Scholen die deze lessen geven, voldoen aan de kerndoelen. Voor meer informatie, zie Loket Gezond Leven.  

Hoe wordt het lesmateriaal ontwikkeld en bijgehouden? 

Ongeveer 40% van de basisscholen gebruikt erkende lesmethoden, gebaseerd op internationale en Nederlandse richtlijnen. Deze methoden worden regelmatig geëvalueerd en aangepast. Scholen kunnen ook andere materialen gebruiken, zoals gastlessen of zelfontwikkeld materiaal. Kijk hier voor een volledig overzicht van al het erkende lesmateriaal voor het basisonderwijs. 

Wat zijn voordelen van relationele en seksuele voorlichting?  

Onderzoek laat zien dat kinderen die goed zijn voorgelicht, gezondere en veiligere keuzes maken. Ze krijgen bijvoorbeeld minder vaak te maken met problemen als soa’s of ongeplande zwangerschappen. Ter vergelijking: het aantal tienerzwangerschappen in de Verenigde Staten waar kinderen nauwelijks worden voorgelicht, is veel hoger. Goede voorlichting draagt ook bij aan een betere weerbaarheid tegen geweld en misbruik. En het helpt kinderen om een positiever zelfbeeld te krijgen. Op rutgers.nl vind je uitgebreide wetenschappelijke onderbouwingen van relationele en seksuele vorming.  

Wordt er in de lessen rekening gehouden met verschillende religies? 

Scholen passen de seksuele voorlichting aan op de identiteit van de school. Opvattingen, normen en waarden over seksualiteit en seksueel gedrag worden namelijk sterk bepaald door cultuur en religie. Tegelijkertijd heeft ieder kind recht op betrouwbare informatie, ongeacht religie of cultuur. Vooral omdat de kennis van het lichaam, de seksuele ontwikkeling, anticonceptie en seksuele risico’s vaak beperkt of onjuist is.  

Krijgen jongens en meiden les in aparte groepen? 

Scholen kiezen zelf of ze jongens en meiden apart lesgeven. In gemengde groepen leren kinderen ook van elkaar, wat kan zorgen voor meer begrip. Aan de andere kant zijn leerlingen soms opener als zij bepaalde lessen in gescheiden groepen krijgen. 

Hoe betrekken scholen ouders bij de lessen relationele en seksuele vorming? 

De school bepaalt zelf hoe ze ouders betrekken. Scholen informeren ouders vaak via nieuwsbrieven of ouderavonden.  

Kan ik de lespakketten inzien? 

Een school bepaalt zelf of de lessen in te zien zijn. Van het lespakket ‘Kriebels in je buik’ kun je demo–lessen bekijken, van ‘Wonderlijk gemaakt’ kun je een gratis proefpakket downloaden en van ‘Veiligwijs’ kun je een proefles aanvragen. Van ‘Lang Leve de Liefde’ zijn de digitale leerlingenmagazines in te zien.

Waar kan ik terecht met mijn vragen? 

Wil je weten welke onderwerpen op welke manier aan bod komen tijdens de lessen relationele en seksuele vorming op de school van jouw kind? Vraag ernaar bij de school van je kind.

Informatie over de wettelijke kaders vanuit de overheid vind je hier. 

Heb je vragen over de seksuele ontwikkeling of opvoeding van jouw kind, lees dan verder op deze site of kijk op: 

• • De website van het Nederland Jeugdinstituut.
  • De website van het Centrum voor Jeugd en gezondheid.
  • De website van Ouders.nl. 

Waarom moeten scholen aandacht besteden aan relationele en seksuele vorming? 

Kinderen brengen veel tijd door op school. Ze maken er nieuwe vrienden, leren omgaan met elkaar, wensen en grenzen aangeven en die van anderen respecteren. Ze leren ook hoe om te gaan met verschillende gevoelens. Daarom heeft de school de belangrijke taak om een veilige omgeving te creëren, waar kinderen zichzelf kunnen zijn en gezond op kunnen groeien. Samenwerking tussen school en ouders is belangrijk. Lees hier meer over de rol van de school. 

Waarom laten we relationele en seksuele vorming niet over aan ouders? 

Ouders spelen een belangrijke rol in de seksuele opvoeding, maar scholen zijn ook essentieel. Op school leren kinderen omgaan met elkaar en worden ze voorbereid op een gezonde en veilige ontwikkeling. Sommige kinderen krijgen thuis geen voorlichting, of hun thuis is niet veilig. Daarom is het belangrijk dat scholen betrouwbare informatie geven over relaties en seksualiteit. Dit helpt kinderen om bewuste keuzes te maken en gezond op te groeien. Het is daarom belangrijk dat ouders en scholen goed samenwerken. Scholen moeten ouders goed informeren en betrekken, en ouders moeten er terecht kunnen met vragen die zij hebben.  

Wat leren kinderen in de lessen relationele en seksuele vorming? 

• Verschillende emoties herkennen en benoemen.
• Een positief zelfbeeld ontwikkelen. 
• Meer zelfvertrouwen krijgen.
• Wensen en grenzen aangeven en respecteren.
• Weerbaarder zijn tegen (seksueel) grensoverschrijdend gedrag.
• Respect hebben voor diversiteit zodat elk kind zichzelf kan zijn.
• Later prettige, veilige en gelijkwaardige (seksuele) relaties aangaan.
• Zich beter beschermen tegen soa’s en ongeplande zwangerschappen. 

Is het lesmateriaal leeftijdsgebonden? 

Ja. Elk leerjaar worden dezelfde thema’s behandeld, maar die zijn aangepast aan de leeftijd van de kinderen en jongeren. Enkele voorbeelden: 

• Kinderen van 4 jaar leren de verschillen en overeenkomsten tussen jongens en meisjes, inclusief geslachtsdelen. 
• Kinderen van 6 jaar leren hoe een zwangerschap ontstaat en verloopt.
• Kinderen van 8 jaar leren wat de begrippen vriendschap, verliefdheid en verkering inhouden.
• Kinderen van 10 jaar leren over de belangrijkste lichamelijke en emotionele veranderingen die plaatsvinden tijdens de puberteit.
• Kinderen van 12 jaar leren over het verschil tussen gewenste en ongewenste, vrijwillige en onvrijwillige seksuele contacten en handelingen. 

Wil je meer weten? Hier vind je de SLO leerdoelen voor het onderwijs.   

Wat is de rol van Rutgers? Kan ik met jullie in gesprek of op een andere manier feedback geven? 

Rutgers gaat graag in gesprek met ouders en anderen. We vinden het belangrijk om verschillende perspectieven mee te nemen in ons werk. Als expertisecentrum werken we samen met leerkrachten, schoolleiders, kinderen, jongeren, ouders en verzorgers om goede voorlichting en ondersteuning te bieden.  

Wil je graag met ons in gesprek? Of heb je feedback en/of tips? Stuur dan een mail naar contact@seksueleopvoeding.info.  

Veelgestelde vragen over de Week van de Lentekriebels 

Wat is de Week van de Lentekriebels?

De Week van de Lentekriebels is een projectweek voor basisscholen waarin extra aandacht wordt besteed aan relaties en seksualiteit. Het helpt scholen om dit onderwerp een vaste plek te geven in hun lesprogramma. Voor sommige scholen is het een startpunt, voor anderen een jaarlijkse herinnering om het thema te blijven behandelen. Door elk jaar les te geven over relaties, seksualiteit en weerbaarheid, sluit je aan bij de leefwereld van kinderen en jongeren en draag je bij aan hun gezonde en veilige ontwikkeling.  

Is deelname aan de Week van de Lentekriebels verplicht? 

Nee, scholen zijn niet verplicht om mee te doen aan de Week van de Lentekriebels. Wel moeten ze aandacht besteden aan seksualiteit en seksuele diversiteit, maar hoe ze dat doen, mogen ze zelf bepalen. Wil je daar meer over weten, ga dan naar de site van de rijksoverheid.