Fase 4-6 jaar: Leren spelen
Wat kan je allemaal tegenkomen in deze fase en hoe ondersteun je je kind?
4-6 jaar – leren spelen
De kleuterperiode is een ontdekkingsfase. Kleuters ontdekken overeenkomsten en verschillen tussen jongens en meisjes. Ze ontdekken hun lichaam en dat van anderen: hoe dat eruitziet en aanvoelt, hoe geslachtsdelen heten en wat je daarmee kunt. Ze willen van alles weten, bijvoorbeeld waar baby’s vandaan komen. En ze moeten zich de heersende sociaal-culturele normen nog eigen maken. Het komt daarom nogal eens voor dat ze hun eigen geslachtsdeel laten zien of deze in het openbaar aanraken. Als je dit ziet, hoef je hier dus niet van te schrikken. Wel kun je van tevoren bedenken hoe je jouw kind wilt begeleiden en welke regels je bijvoorbeeld mee wilt geven.
Als ouder/verzorger kun je kinderen van deze leeftijd:
- Sociale regels leren over welk gedrag wel of niet toelaatbaar is;
- Informatie geven over het lichaam;
- Reageren op vragen die kinderen stellen;
- Vertellen dat (de meeste) jongens een piemel hebben en (de meeste) meisjes een vulva;
- Vertellen waar baby’s vandaan komen.
In deze fase is het goed om je kind regels uit te leggen, zoals:
- Je hoeft nooit iets te doen wat je niet fijn vindt;
- Je bent de baas over je eigen lichaam;
- Met een ander kind spelletjes spelen mag alleen als je het allebei leuk vindt;
- Niemand is de baas over de ander;
- Je mag elkaar nooit pijn doen.
Ook geef je regels mee over bloot zijn of het aanraken van het eigen geslachtsdeel. Bijvoorbeeld:
- Je lichaam is van jou;
- Niemand mag jouw lichaam aanraken als jij dat niet wil;
- Je geslachtsdeel is een privéplekje, daar mag niemand aan zitten als jij dat niet wil;
- Zelf kun je dit doen wanneer je alleen bent;
- Volwassenen mogen nooit zomaar jouw geslachtsdeel aanraken, tenzij het is om je te verzorgen bijvoorbeeld door de dokter en jij daar als ouder bij bent;
- Volwassenen mogen nooit iets seksueel met kinderen doen.
Lichamelijke ontwikkeling
Met de ontwikkeling van het zelfbeeld, vanaf een jaar of 2, komt ook de ontwikkeling van het lichaamsbeeld op gang. Kleuters zijn zich nog niet bewust van sociale normen rondom uiterlijk of hoe anderen hen zien. Daarom komt ontevredenheid over het eigen uiterlijk op deze leeftijd weinig voor.
Relationele ontwikkeling
Vanaf de leeftijd van 4 jaar gaan kinderen naar school en krijgen ze te maken met klasgenoten. Ongeveer driekwart van de kleuters heeft al een of meerdere ‘vrienden’, hoewel vriendschappen vaak nog niet heel diep gaan en vaak kort duren. Ongeveer 30% van de kleuters speelt ook met kinderen van de andere sekse. Klasgenoten kunnen een rol gaan spelen in het gedrag of opvattingen van een kind. Ze kunnen bijvoorbeeld negatief reageren als een kind zich niet volgens de eigen genderrol gedraagt. Op deze leeftijd heeft de reactie van anderen echter nog weinig gevolgen voor het gevoel van eigenwaarde. Kinderen beseffen wel wat anderen van hen vinden, maar maken zich dit nog niet eigen. Ook kunnen ze zich nog niet zo goed in anderen verplaatsen.
Kleuters zeggen soms dat ze ‘verliefd’ zijn. Ouders beschrijven deze gevoelens van verliefdheid van hun kinderen vaak als sterke genegenheid, of graag bij de ander in de buurt willen zijn.
(Gender)identiteit
Rond een jaar of 5 weten kinderen dat hun sekse een feit is en niet meer veranderd. Ideeën over genderrollen zijn vaak erg star in deze levensfase, vooral bij kinderen van 5 en 6 jaar.
Vragen stellen
Kinderen kunnen vragen stellen over onderwerpen die te maken hebben met seksualiteit. Bijvoorbeeld over de verschillen tussen jongens en meisjes, zwangerschap en geboorte. Een erg gedetailleerd antwoord begrijpen ze nog niet. De meeste kinderen in deze leeftijdscategorie weten wel dat je een man en een vrouw nodig hebt om kinderen te maken. Maar ze weten vaak nog nauwelijks hoe voortplanting werkt.
Meer weten over deze ontwikkelingsfase?
Vraag de brochure aan door te klikken op onderstaande afbeelding:
.png)